Iran không lo ngại sức ép của Mỹ và phương Tây

Ngày 12/1, Chủ tịch Quốc hội Ali Larijani khẳng định, Tehran sẽ không từ bỏ chương trình hạt nhân bất chấp sức ép ngày càng gia tăng từ Mỹ và phương Tây, cũng như các vụ ám sát nhằm vào các nhà khoa học hạt nhân của nước này.

Cuộc kiểm tra chương trình hạt nhân của Iran do đoàn thanh sát hạt nhân thuộc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tiến hành (trong 3 ngày) được dư luận đặc biệt quan tâm bởi đây được coi là hành động thiện chí của Iran trước những yêu cầu của dư luận quốc tế xung quanh chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này.

Giới truyền thông đưa tin, ngày 29/1, Phó Tổng giám đốc IAEA Herman Nackaerts, người Bỉ, dẫn đầu đoàn thanh sát hạt nhân IAEA (6 thành viên) đã tới Tehran và có thể sẽ thị sát cơ sở làm giàu uranium dưới lòng đất gần thành phố Qom. Giới chuyên môn cho rằng, sự hiện diện của đoàn thanh sát hạt nhân cho thấy IAEA muốn làm rõ việc Tehran có tham vọng sản xuất vũ khí hạt nhân hay không.

Ông Herman Nackaerts kêu gọi Iran hợp tác với đoàn thanh sát để làm rõ những cáo buộc đối với chương trình hạt nhân của họ. Giới chuyên môn quan tâm tới sự xuất hiện của 2 chuyên gia cao cấp về vũ khí hạt nhân của Liên hợp quốc: Jacques Baute, người Pháp và Neville Whiting, người Nam Phi cùng ông Rafael Grossi, người được coi là cánh tay phải của Tổng Giám đốc IAEA Yukiya Amano bởi họ muốn Iran cho phép nói chuyện với các nhà khoa học bị nghi là đang làm việc cho chương trình hạt nhân của Tehran, cũng như kiểm tra các tài liệu liên quan tới hạt nhân trong tương lai của nước này.

Ông Herman Nackaerts và một trong những cơ sở hạt nhân của Iran.

Vì cuộc thanh sát diễn ra đúng vào thời điểm căng thẳng đang gia tăng giữa Iran và phương Tây, thậm chí có thể dẫn tới một cuộc can thiệp quân sự nên dư luận càng quan tâm tới những thông tin xung quanh chủ đề này. Kết quả chuyến thanh sát sẽ quyết định liệu Iran có phải đối mặt với lệnh trừng phạt mới của quốc tế hay không, cũng như triển vọng nối lại các cuộc đàm phán giữa Tehran với các cường quốc hạt nhân.

Mặc dù Iran luôn khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ mục đích hòa bình (như sản xuất điện và các đồng vị phóng xạ để điều trị bệnh ung thư), nhưng cho tới nay Mỹ và các nước đồng minh vẫn muốn Iran ngừng hoạt động làm giàu uranium bởi lo ngại Tehran có thể chế tạo vũ khí nguyên tử. Phương Tây cho rằng, Iran có thể đưa ra một số nhượng bộ hạn chế để giảm bớt áp lực và đối thoại chỉ là chiến thuật câu giờ trước sức ép của phương Tây.

Dư luận cũng quan tâm tới tuyên bố hôm 27/1 của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta - Washington cần phát triển loại vũ khí mạnh hơn để xuyên thủng các cơ sở hạt nhân ngầm của Iran bởi loại bom phá boongke lớn nhất hiện có của Mỹ không đủ mạnh để phá hủy các cơ sở ngầm kiên cố của Tehran.

Đây là chuyến thanh sát được diễn ra ngay sau khi Iran lần đầu tiên kể từ năm 2008 tuyên bố sẵn sàng trở lại bàn đàm phán với phương Tây về chương trình hạt nhân của nước này. Đại sứ Iran tại IAEA Ali Asgar Soltaniyeh cho rằng, cuộc thanh sát nhằm mục đích phá vỡ các âm mưu của kẻ thù và sẽ chứng minh bản chất hòa bình trong chương trình hạt nhân của Tehran.

Trước đó (10/1), ông Ali Asgar Soltaniyeh tuyên bố, mọi hoạt động hạt nhân của Tehran, kể cả cơ sở làm giàu Fordo, đều nằm dưới sự giám sát của IAEA. Cách đây mấy hôm (26/1), Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad từng khẳng định, Iran sẵn sàng đàm phán hạt nhân với "Nhóm 5+1" (5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Đức).

Trước đó, Ngoại trưởng Iran Ali-Akbar Salehi cũng thông báo, Iran sẵn sàng nối lại đàm phán về chương trình hạt nhân với "Nhóm 5+1" sau khi các cuộc đàm phán hạt nhân tại Istanbul năm 2011 không đạt được bất kỳ thỏa thuận nào. Tehran cũng cho rằng, IAEA đã làm lộ thông tin mật khiến nhà khoa học Mostafa Ahmadi Roshan bị thiệt mạng trong vụ ám sát bằng bom xe hôm 11/1.

Ngày 12/1, Chủ tịch Quốc hội Ali Larijani khẳng định, Tehran sẽ không từ bỏ chương trình hạt nhân bất chấp sức ép ngày càng gia tăng từ Mỹ và phương Tây, cũng như các vụ ám sát nhằm vào các nhà khoa học hạt nhân của nước này. Tổng Giám đốc IAEA Yukiya Amano cho rằng, Iran cần phải trả lời các câu hỏi của IAEA xung quanh chương trình hạt nhân của nước này.

Giới truyền thông đưa tin, những tranh cãi xung quanh hoạt động hạt nhân của Iran đã lên tới đỉnh điểm sau khi IAEA công bố một bản báo cáo hồi tháng 11/2011, trong đó bày tỏ những quan ngại về việc phát triển một thiết bị nổ hạt nhân.

Đầu tháng 1/2012, IAEA thông báo, Iran đã bắt đầu làm giàu uranium cấp độ 20% ở sâu trong một hầm núi tại Fordo và phương Tây coi đây là động thái để Tehran tiến gần hơn tới việc sản xuất vũ khí hạt nhân. Phương Tây đã sử dụng báo cáo của IAEA làm cái cớ để gây sức ép cũng như gia tăng các biện pháp trừng phạt nhằm vào ngành dầu mỏ của Iran. Nhưng ngày 28-1, Phó Chủ tịch Ủy ban Năng lượng Iran, ông Nasser Soudani cho biết, theo một trong những điều khoản chính của dự luật (gồm 4 điều khoản), Tehran sẽ ngừng xuất dầu sang EU khi EU còn cấm vận dầu Iran.

Dự luật có thể còn phải điều chỉnh thêm do các nghị sỹ Iran cho rằng, Tehran nên kéo dài lệnh ngừng xuất khẩu sang EU trong 5 năm. Đây được coi là một trong những hành động nhằm trả đũa việc EU nhất trí cấm vận dầu mỏ Iran kể từ ngày 1/7/2012 và phong tỏa tài sản của Ngân hàng Trung ương Iran, cấm giao dịch vàng, đá quý và các kim loại quý khác với Iran.

Lê Trịnh - Trọng Hậu, CAND