8 cầu thủ Đức được đề cử Quả bóng vàng FIFA: Hệ thống tốt tạo ra đẳng cấp Thế giới

Theo tiết lộ của tờ Mundo Deportivo, thì ngoài chuyện Barcelona có tới 10 cầu thủ được đề cử danh hiệu Quả bóng Vàng FIFA 2011, việc có đến 8 gương mặt mang quốc tịch Đức trong danh sách đề cử, và 5 trong số đó là cầu thủ của Bayern (hoặc cựu Bayern), chính là một bằng chứng khác cho thấy một hệ thống tốt có thể tạo ra những cầu thủ đẳng cấp Thế giới.

Lần cuối cùng một người Đức đoạt danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất năm của FIFA cách đây đúng 2 thập kỷ (1991) với trường hợp của Lothar Matthaeus, và lần cuối cùng người Đức có mặt trong danh sách 3 ứng viên cuối cùng là năm 2002 (Oliver Kahn về thứ 3 năm ấy). Với "nửa còn lại" là danh hiệu Quả bóng Vàng châu Âu do tạp chí France Football trao tặng, thì lần cuối cùng một cầu thủ Đức có vinh dự đứng trên bục cao nhất là trường hợp của Matthias Sammer năm 1996, và năm 2002 (vẫn là Kahn về thứ 3) cũng là lần cuối mà người Đức góp mặt trong danh sách 3 ứng viên chót.

Tức là từ lâu rồi, người Đức không biết đến sự thừa nhận cá nhân ở mức độ cao nhất, và đúng là trong 2 thập kỷ qua, bóng đá Đức sản sinh ra rất ít cầu thủ nằm trong tốp 1-2 người giỏi nhất Thế giới ở vị trí của họ.

Ngoài ra, sự thụt lùi của những triết lý đã từng đưa người Đức lên đỉnh Thế giới cũng đóng vai trò không nhỏ trong quá trình mà các danh hiệu cá nhân từ bỏ người Đức: Nếu như thập kỷ 90, sơ đồ 3 trung vệ, với một libero chơi quét là một hệ thống ưu việt và phù hợp với người Đức, thì khi cơn bão 4-4-2 và hệ thống phòng thủ theo khu vực vào đầu thế kỷ mới quét qua, người Đức nhận ra rằng họ đã "lạc hậu" đến thế nào.

Các danh hiệu Quả bóng Vàng của Sammer và Matthaeus đi kèm với triết lý cũ kỹ ấy, và khi mà nó thoái trào (Kehl, hay Frings..., là những mẫu tiền vệ có ít nhiều chất libero cuối cùng sót lại của người Đức), thì sự tôn vinh các cá nhân là xương sống của lối chơi ấy tất phải mai một. Tính tập thể và tổ chức đặc trưng của người Đức vốn đã khiến họ không tạo ra những cá nhân có thể một mình toả sáng, mà luôn phải đứng trong tập thể, và gắn với một triết lý nào đó.

8 đề cử Quả bóng Vàng cho đội tuyển Đức- Ảnh Getty

Xu hướng tôn vinh hệ thống

Khi tính tập thể của bóng đá hiện đại ngày càng gia tăng, thậm chí ngày càng phủ nhận vai trò cá nhân, thì các danh hiệu tôn vinh cá nhân bỗng bị biến thành tôn vinh một hệ thống ưu việt (không tính người chiến thắng, mà chỉ tính số người được đề cử các danh hiệu cá nhân). Đỉnh điểm của xu hướng này là việc Barcelona có đến 3 cầu thủ được đưa vào danh sách nhận Quả bóng Vàng FIFA 2010 (Xavi, Iniesta, Messi), trong khi Wesley Sneijder, một trong những cầu thủ nổi bật nhất năm thi đấu ấy (á quân World Cup cùng ĐT Hà Lan, đoạt cú ăn ba lịch sử cùng Inter Milan), bị gạt ra ngoài danh sách 3 ứng viên cuối cùng.

Sự xuất hiện đều đặn của các ứng viên người TBN trong 3 năm qua cũng trùng với thời điểm Tiqui-taca bắt đầu gặt hái danh hiệu với triết lý đã được nâng lên thành trường phái của họ. Trước Fernando Torres (về thứ 3 năm 2008), thì lần cuối cùng người TBN có mặt trong danh sách đề cử là năm 2001 (Raul, Quả bóng Đồng). Nó cũng trùng với thời điểm người TBN, dù sở hữu rất nhiều cầu thủ giỏi, vẫn không biết đâu là thứ bóng đá phù hợp với họ.

Tương tự, sự xuất hiện của 8 ứng viên người Đức trong danh sách Quả bóng Vàng FIFA 2011 chưa hẳn mang tính tôn vinh cá nhân, vì phần lớn trong số họ chưa nằm trong tốp 1-2 người giỏi nhất Thế giới ở vị trí của mình, mà vì tính ưu việt của lối chơi đã góp phần nâng tầm rất nhiều cầu thủ của Đức. Như Mario Gomez, tiền đạo chân gỗ từng đệm bóng vọt xà từ khoảng cách 3 mét ở EURO 2008, giờ đã phát triển được rất nhiều kỹ năng săn bàn. Như Neuer, Oezil, Khedira..., được nhìn bằng con mắt khác hẳn chỉ sau khoảng 2 năm khoác áo đội tuyển Đức (thậm chí, trước World Cup 2010, chẳng mấy ai biết đến Thomas Mueller).

Điều đáng mừng là khác với Tiqui-taca của người TBN luôn bị phụ thuộc vào kỹ năng đặc thù của các cầu thủ (được đào tạo và chơi với nhau rất lâu theo cùng một kiểu), hệ thống mà người Đức đang áp dụng thậm chí còn có khả năng phát triển các kỹ năng và gia tăng sự tự tin cho người đứng vào mắt xích vận hành. Vì thế, 8 người có mặt trong danh sách đề cử năm nay đã là một chiến thắng của họ, dù bục cao nhất (gần như chắc chắn) không phải là của họ năm nay, thì trong tương lai, với một hệ thống có khả năng đào tạo cầu thủ như thế, ngày đó cũng không quá xa xôi.

• Phạm An, TTVH