Sau nhiều cuộc tranh luận căng thẳng, cuối cùng Chính phủ liên minh Đức đã thống nhất được chương trình cải cách bảo hiểm y tế nhà nước (gesetzliche Krankenversicherung-GKV), cách tháng trước. Kể từ năm tới, người đóng bảo hiểm nhà nước sẽ phải trả mức phí (Beitrag) cao hơn, kể cả phụ phí cũng sẽ thay đổi.
Chính phủ tiền nhiệm đã từng rất bấp bênh với cuộc cải cách y tế, tiếp đó đến vấn đề góp tài chính qua quỹ y tế (Gesundheitsfonds). Tiết kiệm kéo dài trong các bệnh viện, số lượng bác sỹ và dược sỹ thiếu nhiều – thay vào đó, các phí tổn ngày càng ‘leo thang’. Do khủng hoảng kinh tế lại càng thiếu ngân quỹ cho y tế. Nếu không nhanh chóng cải cách, các hãng bảo hiểm nhà nước sẽ chịu mức âm 11 tỉ Euro trong năm 2011. Với cải cách mới, mức đóng phí bảo hiểm sức khoẻ cho gần 160 hãng bảo hiểm y tế nhà nước sẽ tăng từ 14,9% lên 15,5% vào năm sau – quay trở lại tình trạng như giữa năm 2009. Khoản 0,6% tăng lên đó, sẽ chia đều cho chủ và người lao động gánh chịu, nhưng vì người lao động vẫn tiếp tục phải trả mức phí đặc biệt là 0,9%, vì thế tỉ lệ đóng phí bảo hiểm của họ sẽ là 8,2%, của chủ lao động là 7,3%. Điều này có nghĩa, những ai có thu nhập brutto 1.000 Euro/tháng, sẽ phải đóng 82 Euro cho hãng bảo hiểm y tế của mình, nhiều hơn 3 Euro so với hiện nay, người có thu nhập brutto 2.000 Euro/tháng, phí sẽ đóng tăng 6 Euro, lên 164 Euro. Việc tăng mức phí bảo hiểm cũng áp dụng cho cả người già đang hưởng hưu trí nhà nước và hưu trí xí nghiệp. Cho đến nay, mức phụ phí người lao động phải đóng thêm cho các hãng bảo hiểm (Zusatzbeitrag) vẫn là 1% tính trên thu nhập brutto. Quy định này giờ bãi bỏ, khoản phụ phí sẽ do từng hãng tự do ấn định. Như vậy có thể nói rằng, trong tương lai, khoản phụ phí chính là yếu tố duy nhất dùng để trang trải tất cả chi phí tăng lên. Nó sẽ không được tính bằng tỉ lệ phần trăm từ thu nhập brutto nữa, mà bằng ‘Euro và Cent’, nghĩa là trở thành một mức phí bảo hiểm thật sự. Bộ Y tế ước tính, khoản phí này trung bình cho đến năm 2014 sẽ không cao hơn 16 Euro/tháng, và chỉ người đóng bảo hiểm phải trả, vợ chồng, bạn đời hoặc con cái bảo hiểm chung với họ thì không.
Bên cạnh đó, để người thu nhập thấp không phải chịu gánh nặng quá cao, Chính phủ sẽ áp dụng một dạng hỗ trợ cân bằng xã hội (Sozialausgleich), bằng cách giảm hạng mức phí riêng cho từng loại đối tượng. Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, Philipp Rösler, ông cần khoảng 1 tỉ Euro cho việc cân bằng xã hội vào năm 2014. Người đóng bảo hiểm có thể xin huỷ bỏ hợp đồng trong thời hạn 2 tháng theo luật định về quyền chấm dứt hợp đồng đặc biệt, khi hãng bảo hiểm tăng phụ phí. Và sau một khoảng thời gian 18 tháng bảo hiểm, người đóng bảo hiểm có quyền thôi hãng cũ chuyển sang hãng mới. Tuy nhiên, cần lưu ý: Quyền chấm dứt hợp đồng đặc biệt không có giá trị đối với người đóng bảo hiểm tự chọn. Họ bắt buộc phải gắn bó với hãng bảo hiểm của mình ít nhất 3 năm. Cũng không nên quyết định chuyển hãng bảo hiểm vội vàng, vì hãng bảo hiểm mới cũng có thể đột ngột đòi phụ phí của hội viên vào bất cứ lúc nào. Để lựa chọn một hãng bảo hiểm mới, cần xem xét các dịch vụ khác, như có nhận trả tiền tiêm chủng hoặc chi trẻ cho các liệu pháp điều trị phụ trợ khác chẳng hạn. Người tự nguyện đóng bảo hiểm nhà nước nếu muốn chuyển sang bảo hiểm tư nhân (PKV) cần cân nhắc kỹ, vì hình thức bảo hiểm này không cho phép bạn đời và con cái cùng hưởng chung bảo hiểm. Hơn nữa, gần đây, tiền góp bảo hiểm PKV ở nhiều nơi đang tăng cao.
Sau khi Chính phủ thông qua cải cách bảo hiểm y tế, phe đối lập và các tổ chức, công đòn lại vô cùng phẫn nộ, khiến dư luận cả nước sôi sục. Bởi không ai khác, mà chính người đóng góp bảo hiểm là người phải tự bỏ tiền túi để cứu nguy các hãng bảo hiểm đang gần như tan rã. Chủ tịch đảng SPD trong Hạ viện, ông Frank-Walter Steinmeier phê phán chính phủ liên minh CDU/CSU và FDP đã không giữ lời hứa, và cho ‘đây là thất bại lớn của một Bộ trưởng Bộ Y tế’, và Philipp Rösler đang ‘đứng trước sự đổ nát của chính sách y tế’. Đảng SPD và bà chủ tịch đảng Xanh, Claudia Roth, thậm chí yêu cầu ông Rösler từ chức. Chủ tịch đảng Linke, ông Klaus Ernts, cho quyết định này là bất công. Công đoàn Đức (Deutsche Gewerkschaftsbund-DGB) chỉ trích, đây là ‘lời thách đấu với toàn thể công dân’, bởi ‘không thể chấp nhận được rằng, chỉ một mình người đóng bảo hiểm phải tự trả tất cả các mức đóng góp tăng cao kèm một phụ phí chung không giới hạn’.
Các chủ lao động cũng không bằng lòng, cho là chính phủ tiếp tục tăng chi phí lao động. Ông Karl Lauterbach, chuyên viên Y tế của đảng SPD, chê trách: ‘Điều này không khác gì đi cắt giảm 2% lương netto của người dân’, đặc biệt là của người đang hưởng hưu và người thu nhập thấp. Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Y tế, ông Rösler cũng như các lãnh đạo đảng CSU lại coi việc thoả thuận này là một thành công, bởi mục đích của cuộc cải cách là đạt mức tiết kiệm tiền tỉ, mức phụ phí cũng không quá cao, và có thể từ từ áp dụng chính sách thay đổi cơ cấu. Các chính trị gia nhận xét, qua việc thoả thuận này, chính phủ liên minh đã chứng minh khả năng đàm phán và giải quyết các vấn đề ‘nước sôi lửa bỏng’ của mình, quả là ‘giỏi hơn so với những lời đồn đại’.
Cẩm Chi tổng hợp
