Trong khi nền kinh tế Nhật điêu đứng vì đồng yen tăng giá quá nhanh, thì các công ty Đức - chủ yếu trong lĩnh vực thiết bị và xe hơi - lại được hưởng lợi lớn nhờ đồng euro xuống giá.
So với đồng yen Nhật, đồng euro đã giảm khoảng 19% trong năm qua; tính từ khi cuộc khủng hoảng tài chính bắt đầu tháng 8-2008 đến nay, đồng euro đã giảm giá 36% so với đồng yen Nhật, mang lại lợi thế to lớn cho các công ty Đức so với các đối thủ Nhật Bản.
Đáng lưu ý là kinh tế Nhật và Đức không chỉ giống nhau ở khả năng bật dậy mạnh mẽ từ đống tro tàn sau Chiến tranh thế giới thứ 2 để trở thành các nền kinh tế lớn thứ hai, thứ ba thế giới mà còn có con đường phát triển tương tự nhau: cả hai nền kinh tế đều dựa vào xuất khẩu và đều có thế mạnh về công nghiệp chế tạo thiết bị, sản phẩm công nghệ cao và xe hơi và tất nhiên đã trở thành những đối thủ cạnh tranh “xứng tầm” của nhau trên thị trường toàn cầu.
Có điều, với mệnh giá đồng tiền như trên, nỗi khốn khổ của các công ty Nhật đã trở thành niềm hạnh phúc của các đồng sự ở Đức. Kuka Technologies chẳng hạn, một công ty chuyên sản xuất người máy công nghiệp dùng trong các dây chuyền lắp ráp xe hơi và có trụ sở tại thành phố Augsburg vùng Bavaria của Đức, vừa công bố doanh số đã tăng trở lại mức trước cuộc khủng hoảng tài chính, trong khi doanh số của các đối thủ của họ tại Nhật Bản vẫn còn ở mức một phần ba so với đầu năm 2008.
Ngoài nguyên nhân là sự hồi phục của các nhà sản xuất xe hơi châu Âu giúp cho đơn đặt hàng của Kuka tăng lên, công ty còn có lợi thế từ sự giảm giá mạnh của đồng euro so với đồng yen Nhật khiến cho giá sản phẩm của Kuka trở nên rất rẻ so với các đối thủ. “Giá cả không phải là tiêu chuẩn duy nhất, nhưng là yếu tố quan trọng. Đồng euro yếu là lợi thế của chúng tôi”, ông Till Reuter, Giám đốc điều hành của Kuka, thừa nhận.
Ưu thế của các công ty Đức so với Nhật được nhìn thấy rõ ở thị trường Trung Quốc - thị trường tăng trưởng nhanh nhất của Đức - song cũng là nơi người Nhật có lợi thế về địa lý gần gũi. Do đồng nhân dân tệ Trung Quốc được neo chặt vào đồng đô la Mỹ, đồng đô la lại tăng giá so với euro và giảm giá so với đồng yen nên trong thực tế, hàng hoá của Đức nhập vào Trung Quốc trở nên rẻ hơn, còn hàng hoá của Nhật ngược lại, trở nên đắt hơn.
Theo Viện nghiên cứu Ifo tại Munich, năm ngoái Đức xuất sang Trung Quốc 5% tổng sản lượng xe hơi của mình, rất cao so với mức 0,6% năm 2000; xuất khẩu máy móc thiết bị của Đức sang Trung Quốc tăng lên 9,1% từ mức 2,7% một thập niên trước đó. Tính chung toàn bộ các ngành sản xuất, hàng hoá từ Đức năm ngoái đã tăng từ 20,6% lên 22,9% tổng lượng hàng nhập khẩu của Trung Quốc; trong khi hàng hoá của Nhật giảm từ 27% xuống còn 24,1%.
Phần lớn các nhà quản trị cao cấp của các doanh nghiệp Đức lại phủ nhận lợi ích mà đồng euro yếu đem lại cho họ mà đề cao các nguyên nhân khác, chẳng hạn như chiến lược và sản phẩm của họ tốt hơn đối thủ.
Một phát ngôn viên của tập đoàn xe hơi Volkswagen nói rằng, sở dĩ Volkswagen lấn lướt thị phần của Toyota là vì chất lượng xe Volkswagen cao hơn chứ không phải do đồng yen tăng giá. Tập đoàn ABB có trụ sở ở Zurich, chuyên về thiết bị điện và người máy công nghiệp, nói rằng họ không quan tâm tới vấn đề tỷ giá. “Vào lúc này chúng tôi không thấy có sự thay đổi đáng kể nào trong cuộc cạnh tranh do đồng yen tăng giá gây ra”, ông Michel Demaré, Giám đốc tài chính của ABB, cho biết.
Dù sao, việc kéo dài tỷ giá hiện hành, có lợi cho Đức nhưng sẽ khiến các nhà xuất khẩu Nhật Bản điêu đứng. Tuần trước, Chính phủ Nhật công bố kết quả khảo sát 102 công ty xuất khẩu lớn của Nhật, có 60% trong số đó nói rằng thị phần và lợi nhuận của họ sút giảm vì đồng yen quá mạnh, buộc chính phủ phải hành động.
Sau khi ban hành gói kích cầu bổ sung trị giá 10 tỉ đô la Mỹ dưới hình thức cho vay lãi suất thấp trong sáu tháng, Chính phủ Nhật có khả năng sẽ can thiệp sâu hơn vào thị trường tài chính để làm giảm giá đồng yen. Sự can thiệp này có thể làm chậm lại xu thế biến động của đồng tiền và giúp cho các công ty Nhật có thêm thời gian để điều chỉnh chiến lược trước ưu thế ngày càng lấn lướt của người Đức.
