Châu Âu và Hiệp ước chống giả mạo (ACTA)

Người dân châu Âu bắt đầu tỏ ra cương quyết không để cho các siêu tập đoàn lấn át quyền và sự tự do của họ. Trong những ngày nghỉ vừa qua, người dân tại hai trăm thành phố của Anh, Đức, Hà Lan, Ba Lan, Bungary, Áo, Phần Lan, Pháp, Slovakia, Estonia, Latvia và Litva đã bất chấp giá lạnh kéo ra đường biểu tình. Sự tức giận của họ là tiền đề cho sự ra đời một Hiệp ước quốc tế mới về đấu tranh chống hàng giả (ACTA - Anti-CounterfeitingTradeAgreement).

Văn kiện trên được soạn thảo từ năm 2006 do Mỹ, Nhật Ủy ban châu Âu và 22 nước thuộc Liên minh châu Âu ký kết. Hiện nay ACTA cần được quốc hội của các nước tham gia phê chuẩn. Tuy nhiên chính quyền các nước này lại đang vấp phải sự phản kháng từ phía người dân.

Như đã biết, ACTA đưa ra mức hình phạt dưới dạng xử phạt nghiêm khắc và buộc ngồi tù đối với bất kỳ hành vi vi phạm bản quyền nào. Hiệp định này buộc những ai tham gia thị trường phải cùng tác động để làm rõ những người vi phạm. Ngoài ra, văn kiện được áp dụng không chỉ với hàng hóa ảo mà đối với bất kỳ loại hàng hóa nào, trong đó có thuốc được cấp bằng sáng chế.

Những điều khoản trên làm người dân lo lắng bởi quyền và sự tự do của họ có thể bị xâm phạm nghiêm trọng. Chẳng hạn, các nhân viên hải quan ở cửa khẩu sẽ có quyền khám xét hành lý để tìm hàng nhái hoặc thậm chí hàng mua hợp pháp nhưng là hàng giả.

Hiệp ước ACTA được coi là “em út” của dự thảo luật SOPA và PIPA của Mỹ mà mới đây cộng đồng thế giới đã lên tiếng phản đối. Những văn kiện này nhằm bảo vệ bản quyền tác giả, trong đó có sự can thiệp sâu vào không gian Internet và lấn át quyền con người. Hơn nữa, người có quyền có thể đưa ra bất kỳ sự hạn chế nào mà luật cho phép, nhà phân tích Askar Tuganbaev cho biết.

“Vấn đề cơ bản là ở chỗ mọi người sẽ không nắm được các thông tin về sở hữu cá nhân và các giá trị thuộc về mình. Mặc dù thông tin là vô hình và có thể sao chép một cách dễ dàng, song luôn phải tốn chi phí để tạo ra những thông tin đó. Vì vậy, vì lợi ích phát triển kinh tế và xã hội nói chung cần điều hòa sự lưu thông thông tin và chuyển đổi giữa các nguồn thông tin.”

Trong khi đó, nhiều nhà phân tích không đồng tình với giải pháp trên. Hạn chế khả năng sử dụng tiện lợi là một ý tưởng tồi, chuyên gia Andrei Mikhailiuk cho biết.

Thực chất chúng ta đang vướng phải vấn đề mà từ đầu thế kỷ 20 đã mắc phải. Khi đó, chủ các trang trại ngựa muốn chính quyền cấm sử dụng ôtô vì chúng làm ảnh hưởng đến công việc kinh doanh của họ. Thực tế, công việc kinh doanh đó đã lỗi thời. Đối với dự thảo luật mới quy định, bỏ tiền mua một hàng hóa nhất định và không có quyền sao chép một cách hợp pháp cho dù hàng hóa đó có cũ và không phù hợp nữa. Giải pháp tối ưu là xem xét lại quan hệ giữa người giữ bản quyền và con người – những nười muốn có các quyền sử dụng này.

Xét một cách toàn diện, việc áp dụng ACTA sẽ không hề đơn giản. Sự phản đối từ xã hội sẽ không để cho Hiệp ước này được thông qua tại quốc hội các nước giống như dự luật SOPA. Hơn nữa, đa số những người phản đối đều đồng tình với biện pháp bảo vệ quyền tác giải một cách tích cực. Họ mong muốn việc thảo luận các văn kiện này diễn ra công khai và không nhằm lấn át quyền của một số người để phục vụ siêu lợi nhuận của số khác.

• Theo Tiengnoinga