Hitler trở lại thời hiện đại

Một cuốn tiểu thuyết khắc họa chuyến chu du của Adolf Hitler ở nước Đức thời hiện đại đang đứng đầu danh sách các tác phẩm văn học bán chạy nhất tại nước này.

Cuốn sách mở ra một bối cảnh lạ lẫm cho bất kỳ người đọc nào: Sau gần 70 năm bị chết lâm sàng, Hitler tỉnh giấc và trở lại Berlin. Không còn bóng dáng của những người lính Xô Viết; thay cho tờ “Người quan sát dân tộc” quen thuộc trên sạp báo, chỉ là những cuốn tạp chí tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Người chủ sạp bắt chuyện với Hitler: “Này, đừng có ăn cắp cái gì đấy nhé?”. “Trông tôi giống tội phạm lắm sao?”, Hitler hỏi. “Trông anh giống như Hitler vậy,” ông chủ sạp báo vui vẻ trả lời.

Với một loạt tình tiết bất ngờ tiếp nối, Hitler bị cuốn vào thế giới hiện đại, trở thành một ngôi sao và một chính trị gia. Ông xuất hiện trên một chương trình phỏng vấn (bằng cả tiếng Đức và tiếng Thổ), bắt đầu tham gia vào chính trường và gây “tiếng vang” với đề xuất chính sách yêu cầu xử phạt nghiêm minh với những trường hợp… để chó “bậy” ra đường v.v...

Đó chính là nội dung của cuốn tiểu thuyết đang thu hút hàng trăm nghìn người đọc tại Đức. Có tiêu đề “Er ist wieder da” (tạm dịch “Ông ta đã trở lại”), tác phẩm của nhà văn Timur Vermes hiện đã bán được hơn 400 nghìn bản. Không chỉ sách giấy, phiên bản audio của “Er ist wieder da” cũng đứng đầu BXH các tác phẩm bán chạy nhất. Cuốn sách hiện đang được dịch ra 28 thứ tiếng, chưa kể một bộ phim điện ảnh đang gấp rút được đưa vào sản xuất.

Tác giả Timur Vermes cho biết, ông xây dựng hình tượng Hitler trong cuốn sách của mình giống một con người bình thường và mong muốn thế hệ người Đức hôm nay suy nghĩ sâu sắc về điều đó. Bối cảnh đặt ra của câu chuyện tưởng như “ngớ ngẩn” nhưng nhân vật chính mang tính nhân văn và khá phức tạp, khác với cách người ta thường khắc họa chân dung của Hitler như một con rối hay một con quái vật.

Tuy nhiên, một vài nhà phê bình tỏ ra không hài lòng với điều này. Họ sợ rằng người Đức sẽ bắt đầu cảm thấy “thoải mái” hơn với Hitler. Theo họ, có một ranh giới mong manh giữa việc đặt Hitler vào một tình huống ngớ ngẩn nhằm mục đích gây cười và việc khiến Hitler trở thành một nhân vật có thể giành được sự cảm thông từ người đọc.

Rudolph Herzog, tác giả của một nghiên cứu có tên “Sự buồn cười chết chóc: Tính hài hước trong nước Đức của Hitler”) nhận xét: “Phản ứng đầu tiên sau chiến tranh, Hitler là một con quái vật. Ông ta giống như một nhà thôi miên, dùng xảo thuật của mình thôi miên mọi người. Vì thế, không ai trong chúng ta có lỗi, mà nhà thôi miên mới phải gánh hết trách nhiệm”.

Ca sĩ Thomas Pigor, người từng lồng tiếng Hitler trong một bộ phim hoạt hình rất nổi tiếng, giải thích về sự thay đổi trong thái độ của mọi người kể từ khi ông bắt đầu vào vai nhân vật nổi tiếng này: “Sau chiến tranh, vẫn có thể đem Hitler ra để tấu hài - từng có một vở hài kịch có tên “Tôi là bộ ria mép của Hitler”. Sau đó, chúng ta có năm 1968 (diễn ra phong trào sinh viên Đức - người dịch), thế hệ trẻ bấy giờ cho rằng cha mẹ mình cố tình lờ đi quá khứ Phát-xít của đất nước và vào lúc đó, nói đùa về Hitler là một điều cấm kỵ”.

Dù vậy theo Thomas, cùng với sự thay đổi của thời gian, Hitler hiện đang trở lại ngày càng nhiều hơn với một diện mạo đậm chất hài hước và thường nhận được sự ủng hộ của không ít khán giả Đức. Cuốn tiểu thuyết của Timur Vermes là một ví dụ điển hình.

• Lan Phương (Theo Telegraph) Báo Lao Động