Tờ "lá cải" số 1 nước Anh đóng cửa sau scandal nghe lén điện thoại

Tờ báo "lá cải" đầy sức mạnh của Anh - News of the World (NotW), một trong những tờ báo lâu năm và bán chạy nhất nước Anh, đã đóng cửa sau số phát hành ngày Chủ nhật 10/7/2011.

Mặc dù trước đó dư luận đã chấn động trước cáo buộc cho rằng NotW  đã nghe trộm tin nhắn thoại của các nạn nhân của những vụ khủng bố và giết người, của các chính khách cũng như những người nổi tiếng, nhưng việc tuyên bố đóng cửa NotW như một tin sét đánh. Mọi việc chắc chắn chưa dừng lại ở đây. Dư luận cho rằng vụ tai tiếng này có thể gây hậu quả khôn lường và có thể sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến cả sự nghiệp chính trị của Thủ tướng David Cameron.

Một loạt các phương tiện thông tin đại chúng Anh rầm rộ đưa tin 3 cựu Tổng biên tập của NotW là Clive Goodman, Andy Coulson và Rebekah Brooks  bị cảnh sát bắt giữ và thẩm vấn. Riêng Andy Coulson - cựu Giám đốc truyền thông của Thủ tướng Cameron thì bị giữ tới 9 tiếng để thẩm vấn hàng loạt những tình tiết liên quan tới cả tội hối lộ cảnh sát, sau đó ông này được thả khi đã đóng tiền bảo lãnh.

Trong nỗ lực không mệt mỏi để kìm hãm những phản ứng dữ dội nhằm nhấn chìm đế chế truyền thông của mình, Rupert Murdoch - Chủ tịch Tập đoàn News Corporation - công ty mẹ của Notw đành phải cay đắng chấp nhận hy sinh NotW hôm thứ năm tuần trước. Ông trùm giới truyền thông này còn có những động thái không ngơi nghỉ để cố gắng cứu vãn gói thầu nắm quyền toàn bộ kênh truyền hình BSkyB và bảo vệ con trai James Murdoch cùng người bạn thân Rebekah Brooks - Giám đốc điều hành của NI.

Murdoch đã tạo những cú sốc cho giới chính trị và truyền thông bởi quyết định đóng cửa Notw, một trong những tờ báo bán chạy nhất hành tinh với 2,6 triệu bản mỗi tuần. Khoảng 250 người sẽ mất việc vì quyết định này. Nguồn tin cho biết đã diễn ra một cơn thịnh nộ và không khí của một "cuộc hành hình" trong phòng họp tối hôm trước khi tất cả đều chĩa vào Rebekah Brooks. Tuy nhiên, trong lúc này ngài Murdoch vẫn một mực hậu thuẫn cho Rebekah Brooks để bà ta tiếp tục chức giám đốc điều hành ở NI mặc cho tất cả nhân viên ở NotW đều cáo buộc vai trò tổ chức các vụ nghe trộm của  bà.

Andy Coulson, Cựu giám đốc Truyền thông của Thủ tướng Cameron bị cảnh sát bắt và thẩm vấn suốt 9 tiếng đồng hồ.

Chuỗi bê bối liên quan đến nghe trộm của NotW

Vụ việc lần này không phải là lần đầu tiên NotW bị buộc tội tiến hành nghe trộm điện thoại.

- Ngày 8/8/2006, biên tập viên trong hoàng gia của NotW - Clive Goodman và nhân viên điều tra bí mật Glenn Mulcaire đã bị bắt vì tội nghe trộm điện thoại của các thành viên của hoàng gia.

- Ngày 26/1/2007, Goodman phải chịu mức án 4 tháng tù giam và 6 tháng đối với Mulcaire sau khi cả hai đã thừa nhận việc chặn tin nhắn thoại trên đường dây của lực lượng cận vệ bao gồm cả một vài tin nhắn của Hoàng tử William. Tổng biên tập Andy Coulson lúc ấy đã xin từ chức.

- Sau đó ngày 31/5/2007, David Cameron thông báo Coulson được bổ nhiệm chức giám đốc kế hoạch và truyền thông của đảng Bảo thủ, Anh.

- Ngày 9/7/2009, tờ Guardian đăng tin nhà xuất bản của NotW - News Group Newspapers đã ném 1 triệu bảng vào việc dàn xếp vụ bê bối này trước khi mọi chứng cứ liên quan đến vụ nghe trộm của các nhà báo ở NotW bị lật tẩy. Coulson đã có bài báo cáo lên Ủy ban Văn hóa, Truyền thông và Thể thao của Quốc hội thừa nhận những điều tồi tệ xảy ra dưới nhiệm kỳ tổng biên tập của ông nhưng một mực khẳng định rằng ông không hề hay biết về những vụ nghe trộm này.

- Ngày 11/5/2010, Coulson trở thành lãnh đạo của tập đoàn truyền thông Coalition sau khi Cameron trở thành thủ tướng. 

- Ngày 5/9/2010, thời báo New York đăng tin Coulson biết rõ nhân viên của mình đang tiến hành những vụ nghe lén bất hợp pháp - và đặt dấu hỏi cho việc lực lượng Cảnh sát Anh theo vụ này ráo riết đến đâu.

- Ngày 21/1/2011, Coulson tuyên bố từ bỏ chức giám đốc truyền thông bởi những cáo buộc nghe trộm khiến ông không thể tiếp tục công việc lúc này.

- Ngày 8/4/2011, Hãng NI thừa nhận sự dối trá của mình và lên tiếng xin lỗi những nhân vật của công chúng. Trong số những lời buộc tội thì cáo buộc cho rằng nguyên nhân dẫn đến cái chết của cô nữ sinh Milly Dowler là do điện thoại của cô bé đã bị nghe trộm khi Milly bị mất tích. Luật sư của gia đình Milly cho rằng việc này đã khiến cho bố mẹ của Milly cứ tưởng cô bé vẫn còn sống. Tờ báo lâm vào khủng hoảng khi những tin nhắn trong điện thoại của Milly Dowler bộc lộ dấu hiệu bị đọc trộm và xóa đi trong suốt quá trình tìm kiếm cô học trò này.

Các nhân viên trước quyết định giải thể tờ báo.

Báo chí còn làm rộ lên việc người thân của các binh lính bị sát hại cũng có thể là nạn nhân của những vụ nghe trộm. Giám đốc điều hành của NI - Rebekah Brooks cũng phải thấy kinh hoàng trước những luận cứ buộc tội quá mãnh liệt. Trong khi đó, Hãng Royal British Leigon đã từ chối quan hệ đối tác chiến lược với NotW, nhiều nhà quảng cáo bao gồm những công ty lớn của nước Anh cũng rút logo khỏi NotW.

Thông tin đóng cửa tờ báo đã gây sốc cho 250 nhân viên khi chủ tịch của NI thừa nhận rằng hãng đã thất bại khi lặp lại đến tận cùng những sai phạm đã từng xảy ra mà không nghĩ đến mục đích của lương tâm và pháp luật. Ông thừa nhận rằng Quốc hội đã bị qua mặt và lên tiếng thỏa thuận bồi thường cho những nạn nhân của các vụ nghe trộm nhằm mua sự im lặng từ phía họ. Ngay lập tức rộ lên nguồn tin cho rằng 4.000 nạn nhân của các vụ nghe trộm đã được xác minh và đang xếp hàng cho khoảng 120 triệu bảng tiền bồi thường.

Mặc cho những phản ứng giữ dội ngày càng gia tăng, nhiều quan sát viên mong đợi ngài Murdoch sẽ sa thải bà Brooks. Nhưng không ai có thể dự đoán được rằng thay vào đó ông lại tàn nhẫn đóng cửa NotW, tờ báo đã mang lại biết bao lợi nhuận và giúp vận hành cả tờ Times khi nó trong thời kỳ thua lỗ.

Phố Downing, nơi cũng phải chịu bao thêu dệt từ vụ bê bối bởi quyết định của Thủ tướng Cameron năm nào khi thuê Coulson với vai trò lãnh đạo cao nhất của cơ quan ngôn luận của chính phủ. Về phần bà Brooks, theo Ed Miliband - người đã có bài phát biểu chỉ trích sự thất bại của cơ quan phê bình báo chí và cần phải giải tán tổ chức này, cho rằng bà Brooks cần phải rời khỏi vị trí của mình như một trách nhiệm tối thiểu.

Không còn lựa chọn khác

Một người trong nội bộ của NotW kể lại rằng các nhân viên vẫn còn chưa hết sốc khi bước ra khỏi trụ sở Wapping khi nhận được tuyên bố giải thể tờ báo. Nghi ngờ đã dấy lên một chút khi toàn bộ ban lãnh đạo được triệu tập tại cuộc họp lúc 4 giờ chiều và nhanh chóng sau đó truyền tới từng nhóm nhân viên rằng ấn bản hôm chủ nhật sẽ là ấn bản cuối cùng. Các đồng nghiệp xung quanh người thì ngồi bất động, choáng váng, kẻ thì đứng vụt dậy trong tức giận khi nghe lãnh đạo của họ nói rằng họ không còn cách nào khác.

Tuy nhiên, người này cũng bật mí rằng đã có những tin đồn về việc thay thế tờ NotW 7 tháng trước, cho rằng ngài Murdoch có thể sẽ ra quyết định đóng cửa sau khi vụ bê bối liên quan đến  vụ nghe trộm điện thoại đầu tiên được phát hiện. Trước đó toàn bộ nhân viên vẫn còn tin rằng lãnh đạo sẽ không bỏ rơi họ. Thông báo được đưa ra ngắn gọn và sơ sài, mọi thắc mắc đều không có cơ hội được giải đáp. Khung cảnh tòa soạn khá là hỗn loạn, mọi người không biết nên tiếp tục ở lại hay rời đi. Không khí những ngày cuối cùng ở tòa soạn khá là nặng nề vì mấu chốt là hầu hết mọi người cảm thấy quá khó khăn để đương đầu với biến cố này bởi họ không thực hiện những vụ nghe trộm và cũng không gây nên nông nỗi này. Tai họa xảy ra là do những cán bộ cấp cao ở tòa soạn, giờ đây bỏ lại cho nhân viên chống chọi với quang cảnh thê lương này. Không ai biết chuyện gì sẽ diễn ra khi thứ hai đến nhưng một số người đã dọn dẹp bàn làm việc.

Cameron đối mặt những chỉ trích

Gói thầu 10 tỉ bảng gây xôn xao của Rupert Murdoch cho kênh truyền hình vệ tinh BSkyB đã bị bỏ mọc rêu sau vụ bê bối này. Các bộ trưởng đã phải trải qua áp lực khá nặng nề để quyết định bác bỏ nó. Nguồn tin từ chính phủ cho hay thỏa thuận cuối cùng - điều tưởng chừng như đạt được chỉ trong vài ngày thì bây giờ sẽ bị hoãn lại đến sớm nhất là tháng 9 vì cơn thịnh nộ dữ dội từ công chúng. Khi cuộc thăm dò khép lại, chính phủ như bị ngập trong hơn 140.000 cuộc phản ánh. Các nguồn tin cho biết sẽ phải mất hàng tuần nếu không là hàng tháng để xử lý mọi bức xúc. Phố Downing từ chối bình luận về vụ việc, chỉ nói rằng đây là vấn đề của pháp luật.

Thủ tướng David Cameron, bạn thân và cũng là hàng xóm của bà Brooks buộc phải đối mặt với yêu cầu ngay lập tức thiết lập một đoàn trọng tài phân xử và tiến hành một cuộc rà soát chính thức về đạo đức nghiệp làm báo. Ngài Cameron cũng phải đương đầu với nỗi hổ thẹn tê tái bởi Coulson, người được ông bổ nhiệm làm Giám đốc truyền thông của phố Downing mới hồi đầu năm nay. Không chỉ vậy, Coulson còn bị phát hiện đã che giấu một khoản tiền bí mật hối lộ các quan chức cảnh sát khi vẫn còn đương nhiệm ở tờ báo.

Thủ tướng Anh lúc này đang đứng trước những câu hỏi đặt ra về tình bạn khăng khít của ông với Giám đốc điều hành NI - Rebekah Brooks và cũng không tránh khỏi những chỉ trích về cách dùng người của mình khi để Andy Coulson làm giám đốc cơ quan truyền thông cho phố Downing.

Mối thân tình giữa ngài Cameron và Murdoch cùng ê kíp của ông ta có từ thời ông vẫn còn ở phe đối lập. Năm 2008, vị lãnh đạo đảng Bảo thủ này đã bị lên án bởi việc đồng ý những chuyến bay tự do để ông có thể gặp gỡ và nói chuyện với ông trùm giới truyền thông trên chiếc du thuyền của mình ở một hòn đảo của Hy Lạp. Nhưng những nỗ lực của ông đã thành công rực rỡ khi đã hướng trọn lòng trung thành của tờ The Sun về phía đảng Bảo thủ. Tờ The Sun chính là kênh thông tin đã hậu thuẫn Công đảng trong các cuộc bầu cử năm 1997, 2001 và 2005.

Tuy nhiên, không chỉ có đảng Bảo thủ là những người phải trả lời các câu hỏi về mối quan hệ giữa họ với ngài Murdoch. Trước đó Thủ tướng Gordon Brown và Tony Blair đã đều nỗ lực hết mình để xây dựng quan hệ tốt đẹp với giới truyền thông quyền thế và lãnh đạo của NI. Trong cuốn sách "Nơi quyền lực ngự trị", cố vấn Lance Price viết rằng, ông Brown đã bị "ám ảnh" bởi mục tiêu giành được sự ủng hộ từ phía ngài Murdoch. Đứng đầu Công đảng, người tiền nhiệm của ông Blair - Neil Kinnock đã phải thừa nhận cái "giá" ông phải trả cho cuộc bầu cử năm 1992 do sự chống đối của tờ The Sun. Vậy nên ông đã khuyên chân thành thủ tướng Blair nên xem xét một cách nghiêm túc ảnh hưởng của The Sun và tờ báo chị em với nó (NotW).

Trong suốt cuộc chạy đua của ông Blair, ngài Murdoch đã luôn dặn dò các biên tập viên của mình rằng "hãy tưởng tượng ông ấy là người mà mọi người sẽ bỏ phiếu ủng hộ". Tuy nhiên các thành viên Công đảng ở Quốc hội vẫn luôn trăn trở về những lập trường thân Mỹ, thân Isarel và can thiệp vũ trang của Murdoch đối với vấn đề khủng bố và chiến tranh đã được phản ánh với phố Downing từ trước.

Hoàng Cúc - Hoàng Thy, CAND (theo Daily Mail)