Sáng ngày 15.9.2010 tại thôn Đại Lai, xã Đại Lai, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh đã long trọng tổ chức đón nhận “Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh, thành phố” đối với khu di tích Lệ Chi Viên, nơi cách đây gần 600 năm đã sảy ra vụ án oan thảm khốc đen tối cả đất trời Việt Nam: Nguyễn Trãi – vị công thần khai quốc đời Lê cùng ba họ và Lễ nghi học sỹ Nguyễn Thị Lộ bị xử trảm bởi những âm mưu đen tối, tranh đoạt ngôi báu, hãm hại trung thần. Sự kiện đặc biệt này diễn ra đúng vào dịp cả nước ta đang náo nức đón chào đại lễ 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội có ý nghĩa vô cùng to lớn.Khu di tích Lệ Chi Viên được công nhận là di tích lịch sử văn hóa, là một sự kiện trọng đại không chỉ với nhân dân Đại Lai, nhân dân Bắc Ninh, mà còn là sự kiện vô cùng quan trọng với nhân dân cả nước và những người yêu kính danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi và Lễ nghi học sỹ Nguyễn Thị Lộ trên toàn thế giới, có tác dụng giáo dục sâu sắc với mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Nhiều đại biểu của các cơ quan trung ương, địa phương và nhân dân khắp mọi miền đất nước đều về dự với tấm lòng thành kính. Giáo sư Vũ Khiêu; ông Đoàn Duy Thành, nguyên phó Thủ tướng chính phủ, do tuổi cao không về dự được đều đã gửi thư chúc mừng.
Trong lịch sử Việt Nam, thảm án Lệ Chi Viên là một trang đen tối nhất, mà sinh thời Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã đánh giá: “Tội ác này lá rừng Việt không đủ để ghi, vết nhơ đó nước biển Đông không đủ để rửa”!
Hai cụ cùng ba họ của Nguyễn Trãi đã hy sinh thân mình cho sự phát triển và trường tồn của đất nước.
Trong thư của giáo sư Vũ Khiêu gửi đến buổi lễ có nhắc lại lời của Lễ Nghi học sỹ Nguyễn Thị Lộ thông qua giao tiếp của nhà ngoại cảm Phan Bích Hằng mà giáo sư từng chứng kiến: “Đừng gắn cho tôi một mảy may oán hận nào về sự bất hạnh của bản thân tôi. Trong lịch sử Việt Nam, từ đời này qua đời khác đã có hàng vạn, hàng triệu con người hiến dâng cả tuổi trẻ, tình yêu và hạnh phúc để Tổ quốc ta mãi trường tồn. Chút đóng góp của tôi đã có gì đáng kể. Nếu có điều đáng tiếc thì chỉ là không được sống thêm ít năm nữa để cùng phu quân tôi, tiếp tục phục vụ Tổ quốc và nhân dân mà thôi.”. Giáo sư khẳng định: “Tận tâm với nước như anh hùng Nguyễn Trãi và phu nhân kiệt xuất của ông là quí lắm rồi. Nhưng bị oan ức mà không chút oán giận, vẫn một lòng mến nước thương dân thì lại càng vĩ đại:
Còn thư của ông Đoàn Duy Thành, nguyên phó Thủ tướng chính phủ có đề xuất: “Huyện Gia Bình và tỉnh Bắc Ninh cùng nhân dân cả nước góp công, góp của xây dựng Lệ Chi Viên thành khu: “Danh lam thắng cảnh khuyến thiện của cả nước… sao cho xứng đáng với công lao to lớn của hai cụ Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ với sự nghiệp bảo vệ giang sơn Tổ quốc Việt Nam”.
Thay mặt cho: “Hội những người yêu kính danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi và Lễ nghi học sỹ Nguyễn Thị Lộ, nhà giáo Hoàng Đạo Chúc, người dành gần hai mươi năm không quản tuổi cao, sức yếu vận động các cơ quan, tổ chức hội thảo phục hồi danh dự cho hai cụ, vận động quyên góp xây đền dựng tượng hai cụ và quần thể di tích Lệ Chi Viên phát biểu: “Lễ công nhận khu di tích Lệ Chi Viên là hành động thiết thực khẳng định một lần nữa nhân dân của thời đại mới chúng ta xóa án oan cho các cụ, tôn vinh cuộc đời và sự nghiệp của hai cụ, trả lại chân giá trị cho những người anh hùng dân tộc suốt đời hy sinh vì một xã hội hòa bình, tự do, công bằng và bác ái như một hành động: “Uống nước nhớ nguồn”. Mỗi lần chúng ta kính cẩn dâng lên anh linh hai cụ nén hương trầm thơm ngát, là thêm một lần lòng ta trong sáng hơn, để rồi biết sống dũng cảm, trung thực, khoan dung và nhân ái hơn. Kính mong dưới suối vàng, các cụ chứng giám cho tấm lòng của con cháu”.
Mong sao trong một ngày gần đây, với sự chung tay của cả nước và bạn bè năm châu, khu di tích Lệ Chi Viên sẽ được đầu tư xây dựng ngày một khang trang hơn, xứng với tầm vóc của hai cụ và được công nhận là khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Trần Vân Hạc
