Tiện ích
Phông chữ

Những ngày đầu tháng 8 này, liền lúc có hai sự kiện trái ngược liên quan tới hai nữ chính trị gia nổi tiếng xinh đẹp đã thu hút sự chú ý của đông đảo cư dân trên khắp thế giới: Đó là việc bà Yingluck Shinawatra đăng quang ngôi vị Thủ tướng Thái Lan và việc bà Yulia Tymoshenko, cựu Thủ tướng Ukraine bị Tòa án ở Thủ đô Kiev quyết định bắt giam...

Nếu như việc nữ doanh nhân Yingluck Shinawatra trở thành vị nữ Thủ tướng đầu tiên của đất nước Chùa Vàng chỉ là thủ tục của một hành trình gần như là tất yếu, thì việc bà Yulia Tymoshenko phải nhận kết cục xấu đã khiến không ít người ngỡ ngàng bởi nó được xem là một sự cố "chưa hề có tiền lệ ở Ukraine"...

Thật ra, đây không phải lần đầu tiên cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko "dính" vòng lao lý. Cách đây đúng 10 năm, bà từng bị bắt vì bị cáo buộc có hành vi giả mạo giấy tờ hải quan và buôn lậu khí đốt trong khoảng thời gian từ 1995 đến 1997, song do cách thu thập chứng lý của cơ quan điều tra chưa vững chắc nên chỉ sau vài tuần bị giam giữ, người phụ nữ có gương mặt xinh xắn với đôi bím tóc vàng quyến rũ ấy đã được trả tự do.

Ngày 15/12/2010, tức là chỉ một thời gian ngắn sau khi giã từ cương vị Thủ tướng bởi thất cử, bà Tymoshenko đã bị Viện Công tố Ukraine khởi tố vụ án hình sự về tội lạm dụng quyền hạn và chức vụ gây hậu quả nghiêm trọng. Cụ thể, bà bị cáo buộc là trong thời gian tại vị, đã ký hợp đồng mua bán khí đốt giữa Nga và Ukraine, gây thiệt hại cho ngân sách Ukraine gần 200 triệu USD. Ngoài ra, bà còn bị "tố" là đã sử dụng sai mục đích 425 triệu USD, là số tiền mà chính phủ của bà đã nhận được từ khoản tiền bán hàm lượng khí thải carbon năm 2009 theo Nghị định thư Kyoto. Với tư cách nghi can, từ cuối năm 2010 tới phiên tòa vừa rồi, bà Tymoshenko không được phép rời Thủ đô Kiev.

Tính tới nay, bà Yulia Tymoshenko đã một lần đảm nhiệm chức vụ Phó Thủ tướng Ukraine (thời kỳ 1999-2001), hai lần đảm nhiệm chức vụ Thủ tướng Ukraine (thời kỳ từ 24/1 tới 8/9/2005 và từ 8/12/2007 tới 4/3/2010). Bà sinh ngày 27/11/1960 tại thành phố công nghiệp Dnipropetrivsk; tốt nghiệp khoa Kinh tế Trường Đại học Dnipropetrivsk năm 1984 và sau đó ít năm, bảo vệ thành công luận án tiến sĩ. Bà là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu. Sau khi Liên Xô sụp đổ, Tymoshenko nổi lên với tài điều hành, quản lý kinh tế. Năm 1991, bà cho thành lập Tập đoàn Xăng dầu Ukraine và năm 1995, trở thành Chủ tịch Công ty Hệ thống Năng lượng Thống nhất của Ukraine. Bà từng được suy tôn là "Nữ hoàng khí đốt" của Ukraine.

Yulia Tymoshenko bắt đầu tham gia chính trường từ năm 1996, trở thành đại biểu quốc hội tại khu vực Kirovohard với số phiếu bầu gần như tuyệt đối. Hai năm sau, bà thẳng tiến tới chức Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Nghị viện Ukraine, để rồi một năm sau, trở thành Phó Thủ tướng phụ trách vấn đề năng lượng trong Chính phủ của Thủ tướng Viktor Yushchenko. Tên tuổi của bà nổi bật trong cuộc "Cách mạng Cam" (năm 2004), khi bà đứng về phía Thủ tướng Yushchenko, giúp ông giành được chiếc ghế tổng thống vốn dĩ trước đó đang ở trong tay Tổng thống Viktor Yanukovich.

Hình ảnh ấn tượng nhất có lẽ vẫn là hình ảnh người phụ nữ có vóc dáng nhỏ nhắn, yêu kiều đứng trên thùng một chiếc xe tải, lao đi bên cạnh những đám người đang tụ tập ủng hộ ông Yushchenko (khi ấy đã bị tuyên bố là thất bại trong cuộc đua tranh vị trí tổng thống), kêu gọi mọi người tiếp tục tham gia biểu tình cho đến khi chính phủ buộc phải tiến hành bỏ phiếu lại với phần thắng thuộc về ông Yushchenko. Với kết quả "trên cả tuyệt vời" đó, tân Tổng thống Yushchenko đã không hẹp hòi gì mà không trả ơn cho người nữ phụ tá của mình bằng cách đề nghị quốc hội bổ nhiệm bà vào chức vụ thủ tướng. Yulia Tymoshenko đã nghiễm nhiên trở thành vị nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Ukraine. Còn nhớ, khi ông Yushchenko bước lên bục diễn thuyết ngoài trời để tuyên thệ nhậm chức tổng thống, công chúng - bên cạnh tiếng reo hò chào đón ông - đã không ngớt tiếng hô "Yulia Tymoshenko là thủ tướng". Tình thế xem ra khó có thể khác.

Công bằng mà nói, trên cương vị của mình, nữ Thủ tướng Tymoshenko không phải không làm được những việc gây ấn tượng với giới quan sát khó tính. Không dưng, tạp chí danh tiếng của Mỹ là Forbes từng có thời điểm xếp Tymoshenko đứng hàng thứ ba trong danh sách những người đàn bà quyền lực nhất thế giới.

Sau mấy năm hợp tác với nhau trên cương vị mới, giữa Thủ tướng Tymoshenko và Tổng thống Yushchenko đã nảy sinh những bất đồng khó bề giải quyết. Đỉnh điểm căng thẳng là việc hai người cùng chạy đua với ông Viktor Yanukovich vào chiếc ghế tổng thống Ukraine trong cuộc tranh cử năm 2010 vừa qua, để rồi kết cục cả hai đều phải chuốc lấy thất bại: Ông Yushchenko bị loại ngay từ vòng đầu, bà Tymoshenko thua với tỉ số sít sao (45,5% phiếu so với 48,95% phiếu của ông Yanukovich). "Quá mù ra mưa" - vẫn tiếp tục chiêu bài đã sử dụng trong cuộc "Cách mạng Cam", bà Tymoshenko lại một lần nữa lên tiếng phản bác kết quả cuộc bầu cử, cho là có gian lận. Mặc dù sau đó, bà đã rút lại ý kiến của mình, song hành động này đã khiến Tymoshenko bị "mất điểm" khá nhiều. Thực tế là sau đó, Tổng thống đắc cử Viktor Yanukovich đã không bổ nhiệm bà làm thủ tướng trong chính phủ mới.

Không dừng ở đó, như ta đã thấy, hiện bà còn đang bị cáo buộc dính líu vào một số vụ việc với những tội danh nặng nề.

Trở lại với các phiên tòa liên tiếp được mở ra để xét xử cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko trong mấy tháng trở lại đây. Trong phiên tòa diễn ra ngày 24/6/2011, Tymoshenko đã lớn tiếng chỉ trích những cáo buộc nhằm vào bà, cho đó là một âm mưu thâm độc của chính quyền Yanukovich cốt để loại bà khỏi cuộc tranh cử vào quốc hội năm tới và cuộc tranh cử tổng thống vào năm 2015 (nếu bị xét là có tội, Tymoshenko có thể phải ngồi tù từ 7 năm tới 10 năm và như vậy, gần như không còn cơ hội trở lại chính trường). Không dừng ở đó, trong phiên tòa ngày 6/7, người đàn bà có tiếng là "đành hanh" này đã không ngần ngại cất lời nhục mạ thẩm phán Rondion Kireyev là "đồ quái vật", để rồi bị… đuổi ra khỏi tòa.

Cũng vẫn thẩm phán Kireyev - trong phiên tranh tụng diễn ra ngày 5/8 vừa qua - đã đồng ý với yêu cầu của đại diện Viện Công tố là phải bắt giữ bà Tymoshenko ngay tại tòa sau khi vị này cho rằng cựu nữ thủ tướng đã "liên tục vi phạm các qui định của tòa án", có những lời lẽ xúc phạm hội đồng xét xử cũng như cản trở quá trình điều tra.

Ngay sau khi lực lượng cảnh sát ập vào tòa thực hiện lệnh bắt giữ, những người bênh vực bà Yulia Tymoshenko (trong đó có các luật sư) đã có cuộc xô xát dữ dội với cảnh sát. Họ la hét, kêu gọi phải thả bà Tymoshenko ngay lập tức. Hàng trăm người đã phong tỏa con phố Khreshchatyk - một con phố nằm ở trung tâm Thủ đô Kiev. Cảnh sát đã phải lập hàng rào để ngăn không cho dòng người tràn về phía tòa án. Tình hình căng thẳng đã buộc tòa án ra lệnh cấm người biểu tình tụ tập quanh khu vực xét xử bà Tymoshenko.

Yulia Tymoshenko quả là người đàn bà có khả năng làm điên đảo chính trường, gây "chia rẽ" trong các tầng lớp dân cư Ukraine. Hồi tháng 12 năm ngoái, một cuộc ẩu đả dữ dội cũng đã xảy ra tại Quốc hội Ukraine, làm 6 nghị sĩ phải nhập viện. Tất cả chỉ vì phái thân với Tổng thống Yanukovich choảng nhau với phái ủng hộ cựu Thủ tướng Tymoshenko.

Phản ứng trước việc cựu Thủ tướng Tymoshenko bị bắt giữ, chính phủ một số nước phương Tây đã thể hiện thái độ lo ngại. Đức cho rằng vụ chính phủ mới ở Ukraine điều tra chính phủ tiền nhiệm dễ khiến dư luận nghi ngờ về một "động cơ chính trị". Đại sứ Mỹ ở Ukraine cũng có ý kiến tương tự và cho rằng, việc giam giữ cựu Thủ tướng Tymoshenko cần được xem lại một cách nghiêm túc. 

Theo thông tin từ tờ Nhật báo kinh doanh của Nga thì chính phủ nước này cũng lấy làm quan ngại về cách hành xử với bà Tymoshenko. Các nhà lãnh đạo Nga cho rằng, việc bà Tymoshenko bị bắt giữ có thể làm phương hại nghiêm trọng tới mối quan hệ giữa Nga và Ukraine, làm dấy lên phong trào phản đối tại nhiều nước trên thế giới, từ đó gây những tác hại khôn lường cho chính Tổng thống đương nhiệm Viktor Yanukovich.

Bất chấp ý kiến của Mỹ và các nước phương Tây, Thủ tướng Ukraine Mykola Azrov vẫn tái khẳng định, việc bắt giữ bà Tymoshenko là cần thiết. Bộ Ngoại giao Ukraine cũng ra tuyên bố cho hay, trước mắt, bà Tymoshenko sẽ bị tạm giam đến hết ngày 31/8.

Theo luật sư của cựu Thủ tướng Tymoshenko, nhiều khả năng bà Tymoshenko sẽ bị kết án tù từ 7 tới 10 năm

  •   Đào Yên Ninh, CAND