Năm 2007, ông Alan Greenspan, cựu chủ tịch FED, trong lần trả lời phỏng vấn với một tờ báo của Đức cho rằng đồng euro sẽ có thể thay thế đồng USD trong vai trò đồng tiền dự trữ của thế giới hoặc cuối cùng được giao dịch với tầm quan trọng tương đương.
Cho tới năm 2009, dự báo của ông Greenspan dường như đã đúng. Từ khi chính thức được lưu hành vào ngày 01/01/1999, đồng euro đã trở thành đồng tiền dự trữ lớn thứ 2 trên thế giới sau đồng USD.
Trên thực tế, so với các đồng tiền “đối thủ” khác, đồng euro đã giành được nhiều sự quan tâm của nhà đầu tư lớn trên thế giới. Sau 1 thập kỷ tồn tại, dự trừ bằng đồng euro trong dự trữ tiền tệ thế giới tăng từ 18% lên 28%.
Hàng ngày, khoảng 330 triệu người châu Âu sử dụng đồng euro, ngoài ra 175 triệu người khác sử dụng đồng tiền neo tỷ giá vào đồng euro. Dù vậy, ngay cả nếu khủng hoảng nợ chính phủ hiện nay không xảy ra, còn lâu đồng euro mới chiến thắng đồng USD.
Khủng hoảng đã khiến những quan điểm giống như của ông Greenspan có phần hơi quá lạc quan. Ngân hàng Trung ương châu Âu mới đây đã chấp thuận kế hoạch 750 tỷ euro để ngăn khủng hoảng nợ châu Âu.
Châu Âu đã phát đi thông điệp châu lục này sẽ không bao giờ để đồng euro sụp đổ. (Khi mới được công bố, gói giải cứu 750 tỷ euro có giá trị tương đương gần 1 nghìn tỷ USD, nay khi đồng euro hạ giá quá sâu, trị giá gói giải cứu chỉ còn 921 tỷ USD). Gói giải cứu cũng bộc lộ những vấn đề cấu trúc tại châu Âu.
Hiệp ước Maastricht ký kết năm 1992 đã đưa ra khung thể chế cho khu vực đồng tiền chung châu Âu và thành lập đồng tiền chung châu Âu, quy định rằng không có nước nào được giải cứu.
Quy định đó để ngăn hậu quả tệ hại của chính sách tài khoá yếu kém và bảo vệ trật tự tài khoá trong khu vực đồng tiền chung châu Âu. Trong khi đó, hiệp ước về đảm bảo ổn định và tăng trưởng yêu cầu tất cả các nước châu Âu phải giữ mức thâm hụt ngân sách dưới 3% GDP, tỷ lệ nợ/GDP dưới 60%, lạm phát trong khoảng thời gian 12 tháng thấp hơn 3,2%. Tuy nhiên, phần lớn các nước châu Âu không thực hiện đúng quy định.
Cũng không có gì ngạc nhiên nếu nhiều nước thuộc khu vực đồng tiền chung châu Âu không thể thực hiện được quy định ban đầu. Nhóm nền kinh tế thuộc khu vực đồng tiền chung châu Âu quá thiếu liên kết để có thể thực hiện được bất kỳ quy định nào.
Phần lớn các nước trong khu vực đồng tiền chung châu Âu cho vay va vay tiền lẫn nhau. Tây Ban Nha nắm 1/3 nợ của Bồ Đào Nha. Tây Ban Nha nợ Đức 238 tỷ USD. Số nợ của Ý với Pháp gấp đôi con số trên.
Vì thế dù theo, hiệp ước Maastricht, Hy Lạp phải cơ cấu lại các khoản nợ; phần lớn ngân hàng lớn trong khu vực đồng tiền chung châu Âu cho Hy Lạp vay nhiều tiền và hẳn sẽ khó khăn không ít nếu Hy Lạp tái cơ cấu nợ.
Khủng hoảng nợ chính phủ tại châu Âu bộc lộ sự thiếu hiệu quả của việc chính sách tiền tệ chung áp dụng với nhiều nước có nền kinh tế khác nhau.
Tây Ban Nha phải điều chỉnh nền kinh tế với tỷ lệ thất nghiệp 20%. Chính phủ Đức cố gắng ngăn kinh tế tăng trưởng quá nóng.
Thiếu sự thống nhất về chính trị để quản lý các mục tiêu kinh tế khác nhau, hiệp ước Masstricht khó có thể thành công.
Không ở nơi nào sự khác biệt trở nên quá lớn như tại châu Âu. Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu bị chính phủ nền kinh tế hàng đầu châu Âu, trong đó có Đức, về quyết định mua nợ chính phủ Hy Lạp, Tây Ban Nha, Ý và Bồ Đào Nha.
Chính phủ các nền kinh tế lớn của châu Âu lo lắng động thái của ECB sẽ đẩy lạm phát tăng cao. Trong khi đó nhóm nền kinh tế Nam Âu yếu kém cần tiền củ ECB.
Cộng đồng quốc tế đặt dấu hỏi liệu Ngân hàng Trung ương châu Âu có tiếp tục đưa ra chính sách ngăn lạm phát hiệu quả nếu xét đến động thái trên.
Liệu đồng euro có biến mất? Chắc chắn chưa đến lúc. Thế nhưng những gì đã xảy ra và gói giải cứu khiến khả năng chiến thắng đồng USD của đồng euro đi xuống nhiều. Đồng euro có thể bị định giá lại và tiếp tục suy giảm xuống dưới cả mức thấp ít thấy so với đồng USD đã thiết lập gần đây. Dường như ngài Alan Greenspan, cựu chủ tịch FED danh tiếng, đã sai.
