Chủ yếu là tiểu thương và lao động thời vụ không có tay nghề, nên trong bối cảnh các nước sở tại giám sát chặt chẽ người nước ngoài nhập cư, đời sống của cộng đồng người Việt đã khó khăn, lại càng khốn đốn hơn.
“Mỗi tháng nhận một đống hoá đơn, từ tiền thuê nhà đến đủ loại phí dịch vụ, tôi thấy cuộc sống của cả gia đình ngày càng bấp bênh! Khu chợ đang buôn bán giờ lại đóng cửa... Về nước thì không muốn, mà ở lại cũng không xong”, anh T., buôn bán ở chợ Emeral (Moscow, Nga), tâm sự.
Lao đao tìm chỗ buôn bán
Kể từ ngày 7/12/2010, chợ Emeral (còn gọi là Trung tâm thường mại Emeral) đã chấm dứt hoạt động theo chỉ thị của Thị trưởng thành phố Moscow, ông Sergei Sobyanin. Theo đó, 400 người Việt đang buôn bán ở đây, chủ yếu là hàng vải, đồ gia dụng… phải đi tìm chỗ mới ở khu chợ mới. Một chị bán đồ da than thở: “Thật nghiệt ngã! Không biết tôi còn phải chuyển tới bao nhiêu chợ nữa. Trước đây, tôi buôn bán ở chợ Vòm, nhưng sau khi giải toả vào tháng 7/2009, tôi chuyển qua Emeral. Cứ tưởng là ổn định vì bà con kiều bào qua đây cũng đông lắm. Ai ngờ…”.
Trong khi đó, Anh H., chuyên hàng quần áo ở chợ Sadovo, chia sẻ: “Sắp tới, Chính quyền thành phố Moscow chính thức cấm người nước ngoài không được làm việc cho các cửa hàng bán lẻ hoặc bán hàng ở các khu chợ trời, không biết bà con buôn bán lại “dạt” về đâu. Tôi cũng đang lo cho mình, nhưng giờ chưa thể nói trước điều gì, phải cố thôi, “lách” được đến đâu hay đến đấy”.
Hiện, có khoảng 80.000 người Việt đang buôn bán trên khắp lãnh thổ Liên bang Nga. Việc thực thi Sắc lệnh của Chính phủ Nga về việc cấm người nước ngoài bán đồ uống có cồn và thuốc chữa bệnh, cũng như không được làm việc cho các cửa hàng bán lẻ hoặc bán hàng ở các khu chợ trời, chính thức được thực hiện nghiêm từ ngày 1/1/2011, thì hàng triệu người nước ngoài, trong đó có người Việt phải đối mặt với nhiều nguy cơ, mà rủi ro lớn nhất là họ buộc phải về nước vĩnh viễn.
Có việc, khó trụ, buộc hồi hương
Đây có thể xem là thất bại của rất nhiều người Việt khi đã thực hiện được mớ ước “sang Tây” kiếm tiền, nhưng chịu không nỗi, phải về cố hương. “Năm 2007, tôi được một người bạn giúp đỡ, chạy cho qua Slovakia làm công nhân cơ khí tại một công trường xây dựng. Nghĩ rằng, vợ con ở nhà sẽ có cuộc sống sung túc hơn vì số tiền gửi về hàng tháng của tôi. Thế nhưng, chủ thuê lao động bóc lột quá. Tôi phải lao động quá thời gian quy định trong ngày, thậm chí liên tục tăng ca. Sức khoẻ có hạn, nên làm chưa đầy 2 năm, tôi đành phải nói lời tạm biệt”, anh Nhuận, quê Tứ Kỳ, Hải Dương, kể.
Chung “cảnh ngộ”, anh Âu (cùng quê Tứ Kỳ, Hải Dương), qua Slovakia, nhưng làm phụ bếp, cho biết: “Năm 2008, tôi sang làm nhà hàng của anh họ ở khu chợ châu Á tại Komarrno. Lúc đầu, tôi thây công việc và môi trường sống khá phù hợp và nghĩ sẽ gắn bó lâu dài. Nhưng do bất đồng ngôn ngữ quá lớn và nỗi nhớ nhà nên đầu năm nay, tôi đã trở về quê hương”.
Theo anh Nhuận và anh Âu, “có mưu sinh ở xứ người mới thấy không hề dễ dàng chút nào. Có việc, kiếm được tiền chỉ là một lẽ, mà nỗi lo lớn hơn chính là an toàn của chính cá nhân. Người bản xứ quý người Việt cũng có, nhưng ghét thì không ít vì số này quan niệm, chính người nước ngoài kéo sang, đã chiếm mất miếng cơm manh áo của họ”.
Tại Đức, người Việt về mặt tay nghề và tuổi đời hầu như không phù hợp với những tiêu chuẩn để được xét vào làm công nhân cho những công sở hay những hãng sản xuất tư nhân hay Nhà nước. Chính vì thế, 90% người Việt Nam có giấy tờ cư trú hợp pháp tại Đức đều hành nghề kinh doanh những mặt hàng như: hoa quả, bán hoa tươi, đồ ăn uống, quần áo may sẵn... Trong thời buổi thắt lưng buộc bụng hiện nay, người Đức cũng không còn mặn mà với việc mua những áo quần hay tặng phẩm rẻ tiền tại các quầy hàng của người Việt, khiến các hộ kinh doanh thất thu nhiều.
Phương Lan
