Hartz IV- Đi học phải tự trả tiền vé tầu xe

Đó là án quyết số AZ. B 14 AS 44/08 R của Tòa án Xã hội liên bang (BSG) tại Kassel khi xét xử phúc thẩm 2 vụ án liên quan đến Hartz IV mà nguyên đơn là gia đình có con đi học xa phải trả tiền tầu xe gấp mấy lần phần được dự tính nằm trong tiêu chuẩn  cơ bản Hartz IV.

Trường hợp thứ nhất là 1 gia đình hưởng Hartz IV ở Marburg-Biedenkopf đã được Tòa án Xã hội Marburg xử sơ thẩm thắng kiện. Gia đình này có con gái 17 tuổi đi học tại một trường chuyên Gymnasium cách nhà 17km, phải mua vé tháng mất tới 56,90 Euro, trong khi khoản tiền này nằm trong tiêu chuẩn Hartz IV chỉ dự tính mức 16,88 Euro, liền đệ đơn lên ARGE xin cấp bổ sung khoản chênh lệch trên. ARGE từ chối, gia đình kiện lên Tòa án Xã hội Marburg. Với án quyết số AZ. : 9 SO 60/09 ER, Tòa phán, những người hưởng trợ cấp Hartz IV, để thực hiện trách nhiệm đi học, ngoài các chi phí theo tiêu chuẩn Hartz IV, được quyền vay tiền hỗ trợ không tính lãi để mua vé tàu xe. Theo tòa, định mức vé tầu xe trong tiêu chuẩn Hart IV không thể là lý do khiến học sinh con nhà nghèo không được đến học tại trường chuyên.

Trường hợp thứ 2 là một gia đình có con đi học trường dạy nghề, cũng phải trả vé tháng tới gần 60 Euro, đệ đơn xin trợ cấp bổ sung bị ARGE từ chối. Gia đình kiện lên Tòa án Xã hội Sozialgericht Aurich được tòa chấp thuận đòi ARGE phải bảo đảm cho nguyên đơn vay không tính lãi 42 Euro/tháng số tiền chênh lệch. Cả hai án quyết tòa sơ thẩm trên, ARGE không chịu, vụ việc được chuyển lên tòa phúc thẩm BSG. Cắt nghĩa cho án quyết của mình, Tòa BSG phán, các gia đình hưởng Hartz IV phải xân xiu trang trải trong phạm vi tiêu chuẩn cơ bản được cấp. Ngay cả cho vay tiền không tính lãi, cũng không có cơ sở pháp lý nào cho phép. Bộ Luật Xã hội đã không có điều luật nào quy định ARGE được phép cho vay hay cấp bổ sung tiền tầu xe cho người hưởng Hartz IV.

Án quyết của tòa BSG bị kháng cáo, hiện đang được chuyển tiếp lên Tòa thượng thẩm xét xử. Trang hội thảo dành cho những người thất nghiệp tại Đức đã phê phán mạnh mẽ phán quyết trên, và cho rằng, Tòa BSG ‘không khác gì một tòng phạm của hệ thống giáo dục phong kiến’. Bởi chính những phán quyết như vậy sẽ gây nhiều khó khăn cho các em học sinh muốn học lên cao hơn. Tại các khu vực nông thôn, các em phải đi rất xa để có thể đến học tại các trường phù hợp hoặc trường học nghề.

Đệ đơn muộn vẫn được hưởng trợ cấp

Trong án số AZ. : B 14 AS 56/08 R, Tòa BSG Kassel phán, người hưởng trợ cấp Hartz IV vẫn được nhận trợ cấp, mặc dù nhiều tháng dài, họ đã không hề quan tâm đến tờ đơn của mình. Chuyện xảy ra khi một người xin trợ cấp đã không nộp mẫu đơn ngay mà phải để tới 6 tháng sau. Tuy nhiên, ARGE nơi đó cũng không thông báo hoặc mời người này tới làm việc. Theo điều §17 Bộ Luật Xã hội SGB I, ARGE phải có trách nhiệm mời gặp, hoặc ra thời hạn cho người đệ đơn cùng hợp tác khai đơn và nộp đủ giấy tờ, nếu không sau kỳ hạn đơn sẽ bị bác (điều §60 và §66 Bộ luật Xã hội SGBI), nghĩa là chỉ khi người đệ đơn không làm tròn bổn phận hợp tác khai đơn, ARGE mới có quyền bác đơn. Nhưng điều đó đã không xảy ra, ARGE bỏ bê nghĩa vụ của mình, vi phạm điều §17 Bộ Luật Xã hội SGB I, nên không thể gán lỗi cho người đệ đơn. Phán quyết trên được đưa ra khi Tòa BSG xét đơn kiện của một người thất nghiệp tại Dresden, đã từng học nghề trong một phòng khám nha khoa, sau đó không tìm được việc làm. Vào tháng 6 năm 2005, anh ta đến ARGE Dresden xin trợ cấp thất nghiệp, nhưng phải 6 tháng sau, đến đầu tháng 1 năm 2006 mới đem đơn nộp. Trong khoảng thời gian đó, anh ta sống bằng tiền của bố mẹ. ARGE chỉ đồng ý  trả từ tháng Một, với lý do, người thất nghiệp này đã tự bỏ lỡ thời hạn, quy định phải đệ đơn xin trợ cấp cho thời gian tiếp theo chứ không phải cho thời gian trước đó. BSG phán, trong quy định của Hartz IV không hề có điều khoản ‘tự bỏ lỡ’ như vậy. Tuy nhiên, người thất nghiệp xin hưởng trợ cấp phải có trách nhiệm cùng hợp tác khai đơn. Anh ta chỉ phạm luật nếu không đến nộp đơn sau khi đã được triệu gọi ít nhất 2 lần. Nhưng trong vụ kiện này đã không có giấy gọi nào của ARGE, vì vậy nguyên đơn được hưởng trợ cấp tính từ tháng 6 năm 2005.

Người hưởng trợ cấp Hartz IV rất ‘lười’

Trong một cuộc khảo sát của học viện Allensbach vào năm 2007 đã có 57% trong số 1.873 người được hỏi từ độ tuổi 16 trở lên đều khẳng định rằng, ‘những người thất nghiệp đều không muốn lao động’. Câu hỏi chính xác là : ‘Bạn có tin rằng, trong số những người bị thất nghiệp hiện nay, sẽ có nhiều người không muốn lao động, hay đó chỉ là trường hợp cá biệt thôi ?’. Vẫn có 33% cho rằng, đây chỉ là những trường hợp cá biệt, 10% không ý kiến hoặc có quan điểm khác nhau. Tại vùng Đông Đức cũ, nơi có số lượng người thất nghiệp cao nhất, lại chỉ có 41% tin rằng, đại đa số người thất nghiệp không muốn lao động.

Cách đây 3 năm, giới truyền thông đã từng đăng tin nặng nề về một người thất nghiệp có tên là Henrico Frank và về cuộc xích mích khi tranh cãi với nhà cầm đầu đảng SPD lúc đó, ông Kurt Beck, tại một phiên chợ Giáng Sinh ở Wiesbaden. H. Frank đã lên tiếng phê bình các nhà cầm quyền phải có trách nhiệm với những người thất nghiệp như anh ta, và để đáp lại, K. Beck đã nói : ‘Nếu anh chịu tắm rửa và cạo râu, anh sẽ tìm được việc làm’. Về sự việc này, ngoài các tin trên báo khác, báo Bild đã có những dòng tít lớn, đại loại như : ‘Người thất nghiệp trơ tráo nhất nước Đức ‘. Ngay cả học viện Allensbach cũng nhìn nhận sự việc là có nguyên nhân của nó và muốn biết, sự sai sót của K. Beck trong câu nói có thể chấp nhận được không ? 46% người được hỏi thấy rằng, ‘nếu có người bề ngoài không chải chuốt, lại đến chuốc trách nhiệm vì việc mình bị thất nghiệp’, thì sự việc này không có gì đáng nghĩ. 45% thì hoàn toàn phản đối những câu phát biểu như vậy của các nhà chính trị, bởi ‘các nhà chính khách không nên nói những câu đó’ !

Những kết quả khảo sát như trên vốn luôn ‘châm mồi’ thêm cho các nhà chính trị trong việc ‘trừng phạt gay gắt’ người được hưởng trợ cấp cơ bản Hartz IV, mặc dù hiện nay tiêu chuẩn cơ bản Hartz IV có thể bị giảm cắt tới mức 0 Euro trong trường hợp ‘không muốn lao động’.

Mức trợ cấp Hartz IV quá thấp

Một cuộc thăm dò dư luận mới đây, do Học viện Forsa thực hiện theo đơn đặt hàng của tạp chí ‘Der Stern’, cho kết quả : 48% người Đức cảm thấy tiêu chuẩn cơ bản Hartz IV là quá thấp, 28% thì cho rằng ‘cũng vừa đủ’, chỉ 7% người được hỏi thấy tiêu chuẩn trợ cấp Hartz IV là quá cao. Tất nhiên, hầu như những người bầu cử cho các đảng phe tả (linke Parteien, gồm 56% cử tri đảng SPD, 59% cử tri đảng Bündnis 90/Die Grünen và khoảng 60% cử tri đảng ‘Die Linke’) đều đồng tình rằng, mức trợ cấp Hartz IV quá thấp.