Tết đến, đứa trẻ nào cũng háo hức được sắm quần áo mới, được người lớn mừng tuổi, gặp mặt bà con xa quê về đoàn tụ. Nhờ thế, phần nào trẻ nhận được những bài học về lễ nghĩa, nguồn cội cũng như những “bài học đạo đức gia đình” trong những ngày sum họp dịp Tết.
Người Việt ta có câu “ Mùng Một tết cha, mùng Hai tết mẹ, mùng Ba tết thầy” gắn liền với truyền thống đạo lý của dân tộc. Thế nhưng làm sao để trẻ hiểu và thực hiện thì không phải ai cũng làm được. Thời hiện đại, nhiều người nghĩ đơn giản ngày tết là để chúc tụng, nhậu nhẹt, giao lưu, du lịch… Chị Hoa (Biên Hòa, Đồng Nai) đã lên kế hoạch cho cả gia đình về quê đón tết từ tháng trước. Chị cho biết: “Năm nay cả nhà tôi về quê ở Cẩm Thủy, Thanh Hóa đón tết. Đã ba năm không về dù ông bà thi thoảng cũng vào thăm con cháu. Điều quan trọng là cho mấy đứa trẻ đi thăm suối cá thần, chùa chiền và cả nhà sẽ dự lễ hội đầu năm ở quê để cầu may cho năm mới”. Anh Thanh (quê nội ở Đà Nẵng) thì có kế hoạch: “Tết nay, mùng Một tôi cho thằng lớn về quê bạn cùng lớp chơi, chúng nó thân thiết lắm. Mùng Hai, cả nhà đi suối Tiên. Hai năm rồi chưa về quê thăm ông bà nhưng mỗi tuần vẫn gọi điện thăm hỏi đều đặn, tết nào cũng có quà mừng các cụ”.
Có nhiều lý do khiến không ít gia đình hiện nay không thể đoàn tụ cùng ông bà, dòng tộc. Phần vì lý do địa lý, điều kiện kinh tế không cho phép; nhưng cũng không ít gia đình có điều kiện nhưng vẫn nại đủ lý do để không thể đoàn tụ gia đình. Dần dà, họ xem việc sum họp gia đình cũng không quan trọng.
Mấy ai ngờ rằng, không ít trẻ đang gánh chịu hậu quả của việc giáo dục gia đình; trẻ không nhớ về nguồn cội, tổ tiên. Lỗi ấy thuộc về các bậc cha mẹ. Có người tranh thủ tết để xả stress, được thỏa mãn những thú vui, sắm quần áo đẹp mà quên mất những bài học lễ nghĩa từ ông bà, cha mẹ. Chính vì thế, trẻ em cũng bị ảnh hưởng bởi lối sống thời kinh tế thị trường, theo nguyên tắc “cùng chỗ nhưng không cùng lợi ích” ăn sâu vào tâm hồn trẻ. Trẻ nhiễm dần căn bệnh thờ ơ, vô cảm, “đèn nhà ai nấy rạng”.
Để trẻ sống chan hòa, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, dịp họp mặt gia đình đầu năm cũng chính là bài học thiết thực nhất. TS giáo dục Nguyễn Minh Thức (Đại học Nguyễn Huệ) cho rằng: “Trong thời điểm giáp tết này, cha mẹ hãy lập cho con kế hoạch cụ thể, đặc biệt là ngày mùng Một tết, để cả nhà đoàn tụ. Trong ngày ấy, nên tạo điều kiện cho con trẻ bộc lộ những tâm tư, nguyện vọng của bản thân, thậm chí cả những khiếm khuyết của cha mẹ mà chính họ chưa nhận ra. Giúp trẻ thổ lộ những khó khăn vướng mắc cũng như những hoài bão, những dự định cho tương lai của trẻ”. TS Thức nhấn mạnh: “Tết là thời gian đoàn tụ gia đình, giao lưu bạn bè. Cha mẹ sẽ rất tự hào khi thấy con cái tỏ ra ngoan ngoãn, nói năng lễ phép, hiếu thảo với ông bà, chú bác; có cử chỉ đẹp với những người xung quanh. Hãy dạy trẻ những kỹ năng ứng xử cần thiết cũng là hình thành đức tính tốt cho trẻ sau này”.
