Một doanh nhân người Đức gốc Việt hỏi, trước đây anh đã thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc tịch Đức, nay chiểu theo Luật Quốc tịch Việt Nam 2008 có được nhập lại quốc tịch Việt Nam mà giữ quốc tịch Đức? Ông Trần Thất, Vụ trưởng Vụ Hành chính tư pháp (Bộ Tư pháp) trả lời: Không được.
Thực sự mới triển khai vài tháng
Tuy đã có hiệu lực hơn một năm nay, song trên thực tế, Luật mới thực sự đi vào cuộc sống được vài tháng, do các cơ quan chức năng còn phải tập trung xây dựng và hoàn thiện thể chế. Đến nay, ông Thất cho biết, về cơ bản, các khung khổ pháp lý cần thiết đều đã được ban hành: Nghị định số 78/2009/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam; Thông tư liên tịch số 05/2010 giữa Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao và Bộ Công an hướng dẫn thi hành Nghị định số 78; Thông tư số 08/2010 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp hướng dẫn mẫu giấy tờ về quốc tịch và mẫu sổ tiếp nhận các việc về quốc tịch...
Với một số vùng miền đặc thù như khu vực miền Trung - Tây Nguyên và vùng giáp biên giới Campuchia, đội ngũ cán bộ làm công tác này cũng đã được tập huấn hướng dẫn việc giải quyết hộ tịch, quốc tịch cho đồng bào cư trú dọc 2 biên giới Việt - Lào và người dân Campuchia tị nạn trước đây đang cư trú tại địa bàn.
Trong khi đó, công tác tuyên truyền phổ biến cho người Việt Nam ở nước ngoàivà tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đối tượng là cán bộ làm công tác quốc tịch tại Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài lại chưa được chú trọng, làm nảy sinh những thắc mắc như đã nêu trên.
Không “mở” đại trà
Kiên định nguyên tắc 1 quốc tịch, song Luật 2008 được coi là thoáng hơn so với Luật Quốc tịch 1998. Luật 2008 mở rộng những trường hợp cho phép giữ 2 quốc tịch, đó là những trường hợp đặc biệt như có công lao đóng góp trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam, bảo đảm lợi ích cho Nhà nước Việt Nam…
Việc giải quyết nhập tịch đồng thời được giữ quốc tịch gốc cũng từng được đặt ra khá gay cấn đối với các cầu thủ nước ngoài đang thi đấu tại các câu lạc bộ bóng đá ở Việt Nam. Trước khi Luật 2008 có hiệu lực, đã có 14 cầu thủ đang thi đấu tại các câu lạc bộ bóng đá ở Việt Nam được giải quyết nhập tịch, với lý do “có lợi cho bóng đá Việt Nam” (có sự xác nhận của UBND tỉnh, của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam). Quan điểm của Bộ Tư pháp về vấn đề này là cần thận trọng, do chưa thể khẳng định mức độ chính xác của nhận định “có lợi cho bóng đá Việt Nam”. Sau đó, Chủ tịch nước đã có ý kiến chỉ đạo cơ bản không giải quyết việc nhập tịch, chỉ trừ những trường hợp hết sức đặc biệt.
Thông tin từ Vụ Hành chính tư pháp cũng cho biết, sau khi Luật 2008 được công bố, khá nhiều người nộp hồ sơ hoặc liên hệ qua email, điện thoại... hỏi về việc trở lại quốc tịch Việt Nam, đồng thời được giữ quốc tịch nước ngoài. Có một ngộ nhận khá phổ biến trong cộng đồng kiều bào ta ở nước ngoài là Luật 2008 chủ trương “mở đại trà”: những người đã mất quốc tịch Việt Nam, giờ đều có thể trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời được giữ quốc tịch nước ngoài.
“Chúng tôi rất trân trọng mong muốn có quốc tịch Việt Nam của bà con kiều bào, nhưng thực tế chỉ những trường hợp thật đặc biệt (mà Luật đã quy định rõ) mới có thể trở lại quốc tịch Việt Nam mà không bắt buộc phải thôi quốc tịch nước ngoài. Một người có quốc tịch Đức, đã xin thôi quốc tịch Việt Nam nhìn chung sẽ không thể trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời vẫn giữ quốc tịch Đức vì tinh thần của Luật 2008 vẫn là nguyên tắc 1 quốc tịch”, Vụ trưởng Trần Thất giải thích.
Vũ Hồng
